Cố tình phạm tội để ngồi tù: Sự thật đằng sau câu chuyện buồn về những tội phạm cao tuổi cô đơn ở Nhật Bản

Những vấn đề của Nhật Bản

Mỗi quốc gia phát triển phải đối diện với những vấn đề xã hội khác nhau. Trong trường hợp của Nhật Bản, nơi có tỷ lệ người cao tuổi hàng đầu thế giới (27,5% dân số Nhật trên 65 tuổi – tỷ lệ cao gấp đôi so với Mỹ), đất nước mặt trời mọc đang đối diện với một vấn đề chưa từng thấy: tội phạm tuổi già.

Những lời phàn nàn và bắt giữ liên quan đến người cao tuổi phạm pháp đang tăng mạnh trong thời gian gần đây, đặc biệt là phụ nữ cao tuổi. Cứ 5 phụ nữ Nhật đang ngồi trong tù thì có 1 người cao tuổi. Họ thường phạm những tội rất nhỏ. Khoảng 9/10 người phụ nữ già này mắc tội ăn cắp vặt. Vậy vì lí do gì, họ lại phạm tội vớ vẩn kiểu như vậy?

Trước đây, trách nhiệm chăm sóc người cao tuổi thuộc về gia đình và cộng đồng, thế nhưng điều đó đang dần thay đổi. Từ năm 1980 đến năm 2015, số lượng người cao tuổi sống một mình tại Nhật tăng hơn sáu lần, lên hơn 6 triệu người. Khảo sát thực hiện năm 2017 do chính quyền thành phố Tokyo thực hiện, cho thấy hơn một nửa những người cao tuổi bị bắt vì tội ăn cắp vặt hiện đang sống một mình. 40% những người này không có gia đình hoặc hiếm khi nói chuyện với họ hàng. Họ thường nói họ không có nơi nào để trở về.

Một vài người có nơi để về, tuy nhiên những người phụ nữ này sợ cảm giác vô hình trong chính ngôi nhà của mình.. Quản giáo trưởng tại Iwakuni, bà Yumi Muranaka, chia sẻ: "Họ có thể có một ngôi nhà, họ có thể có gia đình. Tuy nhiên, điều đó không bảo đảm rằng, họ có một mái ấm gia đình. Họ cho rằng, bản thân bị bỏ rơi và không được lắng nghe. Họ cảm giác họ chỉ là người giúp việc trong gia đình".

Những phụ nữ cao tuổi này thường gặp phải nhiều khó khăn về kinh tế. Gần một nửa phụ nữ trên 65 tuổi sống một mình trong cảnh nghèo khó. Tỷ lệ này trong nhóm những người đàn ông cao tuổi chỉ 29%.

Chính phủ Nhật Bản chưa thiết lập được một hệ thống cần thiết để giúp đỡ những tội phạm cao tuổi này tái hòa nhập cộng đồng. Trong khi đó chi phí chăm sóc họ trong tù đang tăng chóng mặt. Chi phí liên quan đến vấn đề sức khỏe cho người cao tuổi tại các khu giam giữ đã vượt quá 6 tỷ yên tương đương hơn 50 triệu USD trong năm 2015, tăng 80% so với một thập kỷ trước. Nhiều người trợ lý đặc biệt đã được tuyển dụng để giúp đỡ những tội phạm cao tuổi làm vệ sinh cá nhân. Về đêm, những người gác tù đảm nhiệm việc này.

Ở một số địa phương, người quản tù nhiều khi giống như một nhân viên y tế đặc biệt. Một người từng làm quản tù tại nhà tù tỉnh Tochigi, bà Satomi Kezuka, cho biết, một số người già mắc bệnh xấu hổ: "Họ ngượng nghịu và giấu quần áo lót của bản thân. Tôi phải đến bên họ và nói rằng tôi sẽ giặt hộ họ". Công việc quá vất vả, hơn 30% quản tù nghỉ việc trong vòng ba năm làm việc đầu tiên.

Năm 2016, chính phủ Nhật đã thông qua một dự luật cho phép những phạm nhân cao tuổi được phép nhận hỗ trợ từ hệ thống an sinh xã hội. Từ đó đến nay, các công tố viên và quản tù hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chính phủ để đảm bảo những phạm nhân cao tuổi được tiếp cận với những sự hỗ trợ cần thiết.

Thế nhưng vấn đề nằm ở chỗ có quá nhiều phạm nhân nữ không muốn ra tù bởi vấn đề của họ vượt quá khả năng của hệ thống. Đó là sự cô đơn và cảm giác bị bỏ rơi trong một xã hội quá khép mình của Nhật Bản.

Hãy lắng nghe những câu chuyện của họ

Bà A, 67 tuổi, "Tôi ăn cắp không phải vì tiền"

Bà A có chồng, 2 con trai và ba cháu trai. Phạm tội ăn cắp quần áo, lần đầu thụ án. Án tù 2 năm, 3 tháng.

"Tôi ăn cắp hơn 20 lần, đó là quần áo rẻ tiền hoặc hàng giảm giá bên hè phố. Tôi ăn cắp không phải vì  tiền. Lần đầu tôi ăn cắp, tôi nhận ra mình không bị bắt. Và sau đó tôi cảm thấy việc này thật vui."

"Chồng tôi tỏ ra thông cảm. Ông ấy viết thư cho tôi thường xuyên. Chỉ có hai con trai là giận dữ. Những người cháu của tôi không biết tôi ở đây. Những đứa nhỏ cứ nghĩ tôi nằm bệnh viện"

Bà T, 80 tuổi, "Nhà tù này là lựa chọn duy nhất của tôi khi mọi thứ quá sức chịu đựng"

Bà T có chồng, 1 con trai  và 1 con gái. Phạm tôi ăn cắp vật dụng gia đình, lần thứ 4 thụ án. Án tù 2 năm, 6 tháng.

"Khi tôi còn trẻ, tôi không nghĩ gì về việc ăn cắp. Tất cả những gì tôi quan tâm là làm việc chăm chỉ. Tôi làm việc ở một nhà máy cao su trong 20 năm rồi làm nhân viên hỗ trợ y tế ở một bệnh viện. Tiền nong khá khó khăn, nhưng tôi vẫn xoay xở đủ để cho các con ăn học".

"6 năm trước, chồng tôi đột quỵ và liệt giường từ đó. Ông ấy bị ảo giác và dần mất trí. Việc chăm sóc ông ấy làm tôi buồn bã và mệt mỏi rất nhiều. Tuy nhiên tôi xấu hổ khi than thở về việc này, và vì thế mọi thứ dần vượt quá khả năng chịu đựng".

"Tôi bị bắt lần đầu khi tôi 70 tuổi. Khi tôi bị bắt, tôi có đủ tiền trong túi. Lúc đó tôi đã suy nghĩ về cuộc đời tôi. Tôi không muốn về nhà nhưng cũng không còn nơi nào để đi. Và vì thế, tôi vào tù".

"Cuộc sống trong tù thật dễ chịu. Tôi thoải mái hơn trước rất nhiều. Con trai bảo với tôi rằng, tôi bị bệnh và nên đến bệnh viện. Tôi biết rằng, tôi không bị bệnh. Tôi chỉ quá căng thẳng và mệt mỏi để trở lại làm một người bình thường".

Bà N, 80 tuổi, "Tôi có hai thứ: Tiền và sự cô độc"

Bà N có chồng, 2 con trai và 6 người cháu. Phạm tội ăn cắp sách và vật dụng cá nhân, lần thứ 3 thụ án. Án tù 3 năm, 2 tháng.

"Tôi cảm thấy cô độc. Chồng tôi đưa tôi rất nhiều tiền. Mọi người luôn bảo rằng tôi, may mắn thế nào. Họ không hiểu rằng tôi không cần quá nhiều tiền. Tiền không làm tôi hạnh phúc".

"Lần đầu tiên tôi ăn cắp là khoảng 13 năm trước. Tôi bước vào một tiệm sách và lấy một quyến sách mỏng. Tôi bị phát hiện và được đưa đến một viên sĩ quan rất tử tế. Ông ấy đã hỏi thăm và im lặng nghe mọi lời tôi nói. Đó là lần đầu tiên trong cuộc đời tôi cảm thấy được tôn trọng và được lắng nghe. Cuối buổi, ông ấy đặt nhẹ tay lên vai tôi và bảo rằng ông ấy thông cảm cho tôi, nhưng đừng làm thế này nữa".

"Tôi tận hưởng mọi giây phút ở đây. Luôn có người xung quanh, điều đó làm tôi không thấy cô đơn nữa. Khi được thả ra lần thứ 2, tôi hứa sẽ không tái phạm. Nhưng khi bước chân ra ngoài, tôi nhận ra rằng tôi đã quá gắn bó với nơi đây rồi".

Mỗi người mỗi câu chuyện. Nguyên nhân có thể khác nhau, nhưng mục đích thì chỉ có một: Họ không muốn về nhà.

Nguồn: Bloomberg