Đến bao giờ thì phim kinh dị mới hết kiếp "con ghẻ" tại đường đua danh giá Oscar?

Chỉ mới tháng 4 nhưng chẳng có gì là sai khi cho rằng Us (Chúng Ta) chính là một trong những bộ phim xuất sắc nhất năm với điểm số đánh giá cao chót vót, tầng tầng lớp lớp ý nghĩa và doanh thu khủng. Rõ ràng thành công của bộ phim có một phần không nhỏ thuộc về màn trình diễn xuất sắc của Lupita Nyong'o trong vai Adelaide và Red. Tuy nhiên, cả bộ phim lẫn nữ diễn viên này sẽ tiếp tục trắng tay ở Oscar năm sau mà thôi.

Suốt 91 năm Oscar, chỉ có 6 phim kinh dị được đề cử

Xuyên suốt lịch sử 91 năm tồn tại của Oscar đã có 546 tác phẩm được đề cử Phim xuất sắc. Ấy thế mà chỉ có 6 phim (vừa đúng con số lẻ) trong đó thuộc thể loại kinh dị. Thậm chí, danh sách trên đã được mở rộng ra để bao gồm luôn các thể loại tương đồng như tâm lí giật gân. 6 bộ phim đó gồm The Exorcist (1973), Jaws (1975), The Silence of the Lambs (1991), The Sixth Sense (1999), Black Swan (2010) và Get Out (2017).

The Exorcist là tác phẩm đầu tiên trong danh sách được đề cử ở lễ trao giải lần thứ 46, chứng tỏ Oscar đã ngó lơ cả thể loại kinh dị suốt hơn 4 thập kỉ. Những bộ phim như Frankenstein (1931), Night of the Living Dead (1968), Psycho (1960), và Rosemary’s Baby (1968) đều không lọt vào những hạng mục quan trọng. Thêm vào đó, The Shining (1980) không được bất kì đề cử nào dù bản thân bộ phim cùng tính biểu tượng của nó được đem ra mổ xẻ và giảng dạy trong ngành điện ảnh.

Có một thực tế rằng, các tác phẩm kinh dị được Viện Hàn lâm công nhận đều phải dùng tới "chiêu trò". Có một sự khác biệt rõ rệt giữa câu chuyện trong các bộ phim trên và thể loại kinh dị truyền thống. Biên kịch Ted Tally của The Silence of the Lambs trả lời tờ Rolling Stone rằng ông chưa bao giờ xem "đứa con tinh thần" là phim kinh dị.

Trong quá trình quảng bá Get Out, Jordan Peele cũng nói rằng bộ phim vốn được định hướng kinh dị nhưng sản phẩm cuối cùng giống thể loại giật gân (Thriller) hơn. Điều này có nghĩa là phim kinh dị chỉ có thể xâm nhập vào trí não và lá phiếu của Viện Hàn lâm nếu như nó... không giống kinh dị.

Nhiều vai diễn xuất sắc phim kinh dị cũng bị ngó lơ

Những bộ phim kinh dị thường có kỹ xảo không quá phức tạp, do đó mà yếu tố diễn xuất có ảnh hưởng rất lớn để trải nghiệm của người xem. Tuy nhiên, Viện Hàn lâm thường đánh đồng những màn trình diễn này với sợ hãi, bỏ chạy, khóc lóc và la hét mà thôi. Từ đó mà yếu tố diễn xuất thường "chết chìm" cùng với cả bộ phim. Nhiều màn trình diễn xuất sắc trong suốt nhiều năm qua lại bị giải thưởng danh giá này "phũ" mạnh mẽ.

Một ví dụ điển hình là Essie Davis trong The Babadook (2013). Cô diễn "có tâm" tới mức đã mất giọng trong 3 ngày sau khi hoàn tất cảnh phim gào thét dài tới 11 giây trong The Babadook, còn mắt thì lúc nào cũng sưng húp vì khóc nhiều. Bản thân Amelia là một kẻ đáng sợ và nguy hiểm, thế nhưng Essie Davis lại truyền cho nhân vật sự nhạy cảm và tinh tế khiến khán giả thấu hiểu được hoàn cảnh của cô ta, vì thế mà bộ phim còn trở nên ám ảnh bội phần.

Tại Oscar 2019, khán giả đã cực sốc khi biết Toni Collette không được đề cử với vai diễn Annie trong Hereditary. Khác với hình ảnh nhiều bà mẹ hết lòng vì con, Annie là một phụ nữ ích kỷ và chỉ quan tâm tới các tác phẩm nghệ thuật của mình. Bà có những nỗi đau riêng, đồng thời khiến người khác tổn thương - điều khiến nhân vật này khó có thể xếp vào loại người tốt hẳn hay xấu toàn diện.

Không ai có thể quên được khuôn mặt và tiếng thét của Toni Collette khi chứng kiến con mình chết ngay trước mắt. Đó không còn là tiếng thét của con người, mà là tiếng rú của một con thú bị thương. Chỉ có Toni Collette mới có đủ khả năng đem đến chiều sâu đáng sợ như vậy cho Annie.

Một trường hợp đáng tiếc khác là James McAvoy với 23 nhân cách riêng biệt trong Split (2017). Anh đã thể hiện xuất sắc từ một con thú theo nghĩa đen, có thể bò lên tường cho đến một bà cô tiền mãn kinh mặc váy đeo ngọc trai tên là Patricia. Trong một tích tắc từ một người trưởng thành, người ta thấy anh thu bé người lại, rụt đôi vai và ánh mắt bỗng chốc trở nên sáng ngời ngây thơ pha chút buồn chán. Oscar năm đó đã bỏ qua Split và lơ luôn màn trình diễn của James.

Viện Hàn lâm chỉ thay đổi "cái vỏ" để hút sự chú ý mà thôi

Oscar luôn phải vật lộn để tăng tỉ suất người xem hàng năm nhưng Viện Hàn lâm lại có "thâm niên" ngó lơ những thể loại "đại chúng" như hành động, hài, viễn tưởng và cả siêu anh hùng. Trong số đó, kinh dị lại bị "ghét" ở một cấp độ khác hẳn. Có lẽ, do cách các bộ phim khai thác nỗi sợ nguyên thủy của con người bằng những hình ảnh ghê rợn và kì dị. Hay việc phim kinh dị, dù kinh phí thấp ra sao cũng đều có doanh thu khủng nếu biết cách hù dọa, khiến Viện Hàn lâm đánh đồng chúng với sự "rẻ tiền".

Từ đó mà hai khái niệm "kinh dị" và "uy tín" trở nên đối lập nhau và phim càng ăn khách thì càng ít được công nhận. Tư tưởng này đã ăn sâu vào tiềm thức những người bỏ phiếu, mà cho đến năm 2016 vẫn đa số là nam giới da trắng theo lời Brie Larson) ở Viện Hàn lâm. Cho đến năm nay, Black Panther trở thành tâm điểm tranh cãi khi là phim siêu anh hùng đầu tiên được đề cử Phim xuất sắc.

Đối với những khán giả bình thường, đây là bước tiến quan trọng của giải thưởng điện ảnh danh giá bậc nhất hành tinh nhằm tiến tới gần với công chúng hơn nữa. Tuy nhiên, hành động này cũng có thể chỉ là nhất thời nhằm thu hút sự chú ý của khán giả sau màn tụt rating thảm họa năm 2018.

Vài tháng trước lễ trao giải, Oscar giới thiệu hạng mục mới là Phim đại chúng xuất sắc (Best Popular Picture). Chi tiết liên quan đến cách thức bình chọn không được công bố nhưng ai cũng biết rằng một bộ phim bom tấn phòng vé sẽ cầm cúp ra về. Đây sẽ là những bộ phim thu hút số đông khán giả, có doanh thu khủng nhưng nằm ngoài khẩu vị của Oscar. Tuy nhiên, họ đành rút lại sau khi gặp phải vô số chỉ trích.

Sự cố này kết hợp cùng scandal Kevin Hart đã cho thấy xu hướng chung của Oscar. Khi nam danh hài rút khỏi vị trí dẫn chương trình vì những phát ngôn kì thị người đồng tính trên Twitter thì Viện Hàn lâm không thèm tìm người thay thế và quyết định tiến hành buổi lễ mà không có người dẫn dắt. Điều này chứng tỏ rằng Viện Hàn lâm - nơi tập hợp những người định hướng thị hiếu cho khán giả yêu điện ảnh toàn thế giới - chọn cách ngó lơ vấn đề thay vì sửa lỗi.

Tạm kết

Trở lại với vấn đề phim kinh dị, tư tưởng này của các nhà phê bình chắc chắn sẽ chẳng thay đổi trong tương lai gần. Đúng là có nhiều phim hay ra mắt trong năm 2018 nhưng những tác phẩm kinh dị tuyệt vời như Hereditary hay A Quiet Place sẽ chẳng có lấy một cơ hội. Phim kinh dị, hay nói rộng hơn là những tác phẩm thỏa mãn đại chúng dường như sẽ bị Viện Hàn lâm "ghét bỏ".

Do đó mà Us, nếu được đề cử, thì có chăng cũng chỉ có cơ hội ở những hạng mục phụ. Còn giấc mơ Phim xuất sắc hay Nữ chính xuất sắc với Pupita Nyong'o và Jordan Peele còn xa vời lắm thay.