Đừng ngẫm tên mà đoán người, thật ra "Thương nhớ ở ai" cũng lầy lội và bát nháo lắm!

Thương nhớ ở ai là một bộ phim thuộc đề tài nông thôn thời hậu chiến và phản ánh nhiều vấn đề của xã hội thời xưa. Nhiều khán giả đến với Thương nhớ ở ai vì lý do này và cũng nhiều khán giả e ngại bộ phim với cùng lý do đó. Tuy nhiên, nhiều người không biết rằng nhiều lúc Thương nhớ ở ai không hề khô khan nghiêm túc như họ vẫn tưởng mà còn có rất nhiều tình tiết lầy lội, bát nháo vì đạo diễn Lưu Trọng Ninh cho rằng đó là cái nét rất riêng của người nông thôn thời xưa.

Thứ nhất, đó là sự xuất hiện của những nhân vật ca nương trong phim. Hầu hết yếu tố hài hước trong phim đều đi từ những cảnh đánh ghen, chị em phụ nữ rủ nhau công kích, tấn công những cô gái xinh đẹp làm nghề ca nhi. Đây là một yếu tố có thật trong lịch sử nhưng bị đạo diễn làm quá lên và sử dụng rất nhiều lần trong phim của mình.

Một mình nhân vật Nương chưa đủ mà phải có thêm một nhân vật nữa là Thị Mầu (tên thật là Thuỷ) để đảm bảo thể hiện được yếu tố là đàn ông làng Đông rất háo sắc. Hoặc có lẽ đưa thêm cô này vào để thực hiện nghiệm vụ tự sát thay cho Nương vì đạo diễn thích ý tưởng một cô ca nhi nhảy sông tự vẫn vì bị hiếp dâm(!?).

Nói gì thì nói, những yếu tố liên quan đến nghề ca nhi xuất hiện quá nhiều và không tạo ra sự đa dạng cho cốt truyện, thậm chí còn khiến cho bộ môn chèo truyền thống chở nên nhàm chán khi cứ bó hẹp mãi hình thức nghệ thuật này với sự khổ sở, bất hạnh của những ca nương.

Một điểm nữa, đó chính là tính ngồi lê đôi mách được đạo diễn Lưu Trọng Ninh miêu tả rất mạnh trong Thương nhớ ở ai. Tuy nhiên, ông không cho đây là một lề thói xấu xí mà coi nó như một nét đáng yêu, thể hiện cho sự quan tâm chăm sóc lẫn nhau của người Việt thời đó, thứ mà ông cho rằng nông thôn thời nay đang mất dần đi.

Nhưng quả thực, nhìn vào những hoạt động soi mói mà đạo diễn miêu tả thì không thể nào đáng yêu cho nổi. Khắp nơi mọi chỗ đều là sự xét nét, kìm toả của tai mắt người làng. Không một nhân vật nào có một chút gì đó gọi là tự do cá nhân.

Nếu đứng từ góc nhìn hiện tại để nhìn về thời đó thì làng Đông không khác gì một nhà giam khổng lồ của những tư tưởng cổ hủ. Đến cuốn nhật ký của một cậu bé tuổi mới lớn trong phim cũng bị mẹ đẻ đọc lén như một điều hiển nhiên. Những cái đầu lấp ló sau bờ tường và những đôi mắt mấp máy sau vách tường trở thành những hình ảnh lặp đi lặp lại và nhiều lúc khiến khán giả phải sởn gai ốc vì sự quái dị.

Những lúc không phải gai mình vì những sự rình rập thì người ta lại phát mệt vì những câu đùa vô duyên của những bà cô nói với người qua đường như "Cất cái ấy đi kẻo mất nhá!" hay những câu đùa về việc thèm đồ chua của các cô thiếu nữ. Quả thật, nếu đạo diễn cứ cố gán cho hình tượng người nông thôn với những lề thói sinh hoạt vô duyên như vậy thì chỉ làm xấu đi hình ảnh của họ chứ cũng không gợi lên được chút sự quan tâm, chia sẻ hay đáng yêu chút nào theo lời ông nói.

Ngoài ra, sự bát nháo còn được thể hiện ở những màn tỏ tình, theo đuổi phụ nữ của các nhân vật nam. Trong những diễn biến của tuần vừa rồi, nhân vật Diên đã chạy khắp xóm để mượn được xe đạp chở gái lên huyện. Ngoài ra, như độc giả đã biết, nhân vật Đột là một trong những nhân vật si tình nhất làng và đây cũng là điểm sáng đáng chú ý nhất phim. Không giống như những lề thói cũ thể hiện sự vô duyên đã nói đến ở trên, những hành động của Đột tuy cũng cổ hủ và đôi lúc ấu trĩ nhưng nó toát ra sự thành thực, chân chất và đáng yêu của anh.

Ca khúc "Tửu ca" của nhạc sĩ Phó Đức Phương trong phim đang rất thành công một phần cũng là do sự "lăng xê" của nhân vật Đột. Đặc biệt là trong cảnh anh hát bài hát này đi khoe khắp làng rằng đã được Nương trao thân. Tuy rất bát nháo nhưng lại thể hiện được cái chất riêng rất Đột.

Tóm lại, việc những lề thói ngày xưa được phản ánh trong Thương nhớ ở ai là sự phản cảm hay nét đáng yêu thì vẫn phụ thuộc vào tuỳ cảm nhận của mỗi người. Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là bộ phim không chỉ tập trung vào những mối tình thê lương hay những hủ tục lạc hậu mà còn nỗ lực phản ánh tính cách và thói quen của những con người thời xưa, một thời lạc hậu, đói kém khiến cho người ta đôi khi hành xử kỳ quặc đến khó chịu và khiến thời nay nhìn lại phải cười ra nước mắt.

Thương nhớ ở ai lên sóng vào lúc 14h20' thứ Bảy, Chủ Nhật hàng tuần trên VTV3.