Khen một người "có tài" chính là sai lầm tai hại ảnh hưởng đến cả tương lai của họ mà chúng ta ai cũng đang mắc phải

Dường như chúng ta đang sống trong một xã hội mà số đông bị ám ảnh bởi những thành tựu, bất cứ ai đó thực hiện được một điều đáng chú ý sẽ nhanh chóng được gọi là "tài năng". Những người thành công sẽ được coi như những con người "siêu phàm" hoặc được sinh ra với những khả năng giúp họ đứng sẵn ở vạch đích trên đường đua cuộc đời. Hay những diễn viên xuất sắc, những doanh nhân thành đạt, tất cả họ đều được coi là những người tài năng ngay từ khi sinh ra.

Chúng ta ít chú ý vào những nỗ lực không biết mệt mỏi của một tác giả để khiến cuốn sách của ông ta trở thành best seller, không chú ý vào những phấn đấu, hi sinh của một chủ doanh nghiệp để đưa công ty của ông ta đứng đầu thị trường. Chúng ta chỉ đơn giản cho rằng những ai có tài thì tự ắt sẽ thành công.

Một minh chứng khác cho việc chúng ta đang quan tâm quá nhiều vào khả năng có sẵn của con người đó chính là bài test IQ. Các công ty sử dụng bài kiểm tra này để lựa chọn ra những người "tốt nhất". Và những người tốt nhất này được hiểu là sinh ra với trí thông minh có sẵn.

Sự thật về nỗ lực

Mặc dù truyền thông và xã hội không hứng thú cho lắm với những nỗ lực nhưng sự thật là nỗ lực mới là chìa khóa tạo ra tài năng thực sự. Khi bạn gặp một người thành công, những suy nghĩ đầu tiên thường là anh ta có một tài năng thiên bẩm hoặc có những sự hậu thuẫn vững chắc từ gia đình. Thế nhưng, rất nhiều những người nổi tiếng dưới đây sẽ chứng minh cho bạn thấy họ thành công nhờ nỗ lực và làm việc chăm chỉ.

Đầu tiên phải kể đến huyền thoại bóng rổ Michael Jordan, người đã từng không được lựa chọn vào đội bóng rổ của trường, nhưng sau đó anh đã trở thành cầu thủ bóng rổ xuất sắc nhất mọi thời đại. Hay ông vua hoạt hình Walt Disney cũng từng được nhận xét rằng không có ý tưởng hay thiếu trí tưởng tượng. Những ví dụ đó minh chứng rằng không phải tất cả những ai thành công đều có tài năng và được ghi nhận ngay từ đầu. Nỗ lực và những sự đánh đổi đắt giá mới giúp họ thành công.

Sức mạnh vô hình của những "chiếc nhãn"

Giả sử một học sinh thông minh và mọi người luôn nói cậu ta rằng không có gì khó khăn để đỗ đại học cả. Học sinh đó sẽ nghĩ mình thông minh và học tốt hơn mọi người mà chẳng cần cố gắng và sẽ không tự đầu tư phát triển những kỹ năng cần thiết cho việc học cũng như tìm tòi, học hỏi những cái mới. Cậu ta tin không vấn đề nào ở trường học có thể làm khó mình. Kết quả là, học sinh đó có thể trượt đại học hoặc cậu ta bị sốc bởi đại học đòi hỏi rất nhiều kỹ năng, sự cố gắng chứ không đơn thuần là tài năng có sẵn. 

Ngược lại, khi chúng ta gán một cãi nhãn "không có tài năng gì cả" lên một học sinh khác, điều đó rất dễ khiến chúng dừng theo đuổi ước mơ của mình vì nghĩ bản thân kém cỏi. Nếu một học sinh tiểu học đã chờ đợi nhiều năm để lần đầu được đi học vẽ, nhưng cô giáo nói với cậu ta rằng cậu ta không có năng khiếu đâu, đó thực sự là một điều gì đó khủng khiếp khiến cậu thất vọng mà dễ từ bỏ sở thích của mình, từ bỏ những tác phẩm tuyệt vời cậu có thể tạo ra nếu tiếp tục cố gắng.

Lời khen rằng ai đó có tài đôi khi khá khiếm nhã bởi người nghe xung quanh có thể suy diễn rằng họ chẳng cần cố gắng cũng có thể thành công và khiến người được khen cảm thấy như thể mọi người đang phủ nhận những nỗ lực và sự phát triển thực sự của họ phía sau thành tựu có được. Khen một ai đó tài năng cũng như một lời cho phép họ được lười biếng bởi tại sao một người có tài và một người không có tài lại phải cố gắng ở một mức giống nhau để cùng đạt được một thứ. Một ai đó được gọi là có tài sẽ nghĩ họ không cần cố gắng quá nhiều cũng có thể đem lại kết quả tương đương với sự nỗ lực không ngừng của một người bình thường khác.

Làm thế nào để phát triển tối đa tiềm năng của chính bạn

Tất cả chúng ta, ai cũng có một điểm nào đó nổi trội hơn người khác nhưng nỗ lực mới là chìa khóa của thành công. Dưới đây là các bước mà bạn có thể làm theo để tạo dựng thành tựu từ những thế mạnh và tiềm năng của riêng mình.

Đầu tiên, hãy tự hỏi bản thân bạn đâu là điều khiến bạn hứng thú nhất?

Hãy tự hỏi chính bản thân đâu là điều bạn nghĩ đến thường xuyên nhất, đâu là điều bạn yêu thích nhất, bạn có khả năng trong việc gì, bạn muốn làm gì vào thời gian rảnh để xác định điều quan trọng nhất bạn muốn theo đuổi,... Bạn thích ca hát và có thể hát bất cứ lúc nào hay bạn mê màu sắc và những tấm khung vẽ,... Bất cứ điều gì, chỉ quan trọng là bạn thực sự yêu thích nó đều có thể trở thành lĩnh vực giúp bạn thành công.

Thứ hai, xây dựng thế mạnh cho bản thân trên lĩnh vực bạn yêu thích và có tiềm năng.

Giả sử, bạn yêu thích vẽ, hãy tìm kiếm những cách có thể giúp bạn phát triển khả năng hội họa như tham gia một lớp học vẽ, tìm kiếm một họa sĩ để được tư vấn hay chuẩn bị những nguyên liệu để có thể tự học và nghiên cứu khi ở nhà. Hãy nghĩ về những kỹ năng cơ bản bạn cần có trước như cách cầm bút vẽ, cách pha màu,... sau đó hãy rèn luyện liên tục và nâng cao kỹ năng của bản thân lên mỗi ngày.

Thứ ba, hãy luôn lắng nghe nhận xét của mọi người một cách có chọn lọc

Hãy để mọi người nhìn nhận một cách khách quan và cho bạn biết bạn có đang làm tốt hay không, bạn cần phát triển hơn ở chỗ nào. Một người thành công luôn biết lắng nghe và học hỏi. Tuy nhiên, đừng để tâm những ý kiến tiêu cực nói rằng bạn không thể làm được, hãy để bản thân luôn trong trạng thái tiến lên phía trước, không bao giờ ngững nỗ lực, ngừng chăm chỉ. Suy nghĩ của mọi người rằng bạn có tài hay không không quan trọng, điều mấu chốt là bạn nỗ lực bao nhiêu để thành công.

Kiên định với những gì bạn đang làm và tin tưởng vào bản thân.

Khi bạn nhận ra nỗ lực chính là bản chất của mọi vấn đề, bạn sẽ cảm thấy hoàn toàn tự do để theo đuổi giấc mơ của mình. Bây giờ, bạn đã biết rằng, khi bạn quyết định đi theo điều mà bạn thực sự hứng thú, bạn luôn nỗ lực hết mình để phát triển kỹ năng cho bản thân, thì không có lý do gì để bạn không thành công một cách đáng kinh ngạc cả. Khi bạn thành công rồi, nếu ai đó gắn lên bạn một chiếc nhãn "có tài", bạn hãy nhắc nhở họ rằng nỗ lực mới là thứ tạo nên mọi sự khác biệt.

(Theo Anna Chui, chuyên gia về truyền thông và thái độ xã hội)