Xúc động với tình bạn vượt ngoài tất thảy định kiến xã hội trong “Green Book”

Phân biệt chủng tộc đã không còn là đề tài xa lạ trong điện ảnh, lại càng quen thuộc đối với những bộ phim hàn lâm. Ấy thế mà không ít lần các nhà làm phim vẫn khiến chúng ta ngạc nhiên với những câu chuyện mới mẻ, sống động. Green Book (tạm dịch: Cuốn Sổ Xanh) với tất cả sự hài hước cùng tính nhân văn mà nó đem lại là câu chuyện ấm áp về tình bạn giữa hai kẻ khác màu da vượt qua định kiến phân biệt chủng tộc của một thời đen tối nước Mỹ.

Dựa trên câu chuyện có thật, Green Book kể về một anh tài xế gốc Ý Tony Lip (Viggo Mortensen) nhà quê, "cục súc" làm tài xế cho một nhạc công da màu giàu có gọi mình là "Bác sĩ" Don Shirley (Mahershala Ali). Trong những năm 60 đầy kỳ thị chủng tộc ấy, một người da đen có tài năng và danh tiếng như thế thật hiếm hoi và khó tin với những người da trắng. Chuyến lưu diễn xuôi xuống miền Nam (vốn vẫn còn phân biệt màu da nặng nề) dài 8 tuần của Tony và Don là hành trình họ đương đầu với định kiến xã hội và thấu hiểu lẫn nhau.

Một nhạc công da màu cô đơn

Green Book là tên của một loại sách được giới da màu lưu hành ghi chép lại những địa điểm ăn uống, nghỉ ngơi cho người da đen khi phải di chuyển quanh nước Mỹ. Một người như Don Shirley, học thức đầy mình, tài năng tột bậc, giàu có không thiếu gì, ấy vậy mà vẫn phải dựa vào cuốn sách đó để đảm bảo an toàn cho bản thân.

Don thậm chí còn bị đối xử không bằng một con người khi lỡ bước chân vào những nơi anh "không được phép" tới, làm những điều "không được phép" làm, thậm chí ngay cả đó là ăn chung với mọi người hoặc… đi vệ sinh. Châm biếm là ở đó, trớ trêu và thương cảm cũng ở đó. Hành trình 8 tuần biểu diễn của Don không chỉ có âm nhạc và những lời chúc tụng, mà đầy rẫy những bất công, tủi nhục thậm chí là xâm phạm nhân quyền mà anh can đảm đương đầu để thay đổi quan niệm xã hội.

Trên hết, bi kịch của Don Shirley không phải là nằm ở đáy cùng xã hội mà là trôi nổi trong một thế giới mà như anh nói "không đen đủ mà cũng chẳng ra trắng". Học thức, danh tiếng và sự giàu có của Don khiến anh tách biệt với phần đông những người da màu lam lũ, bụi bặm. Mặt khác màu da khiến anh bị coi là phế phẩm đối với một bộ phận người da trắng dù cho anh có giáo dục, có giàu hay nổi tiếng tới đâu

Don cô đơn trong chính căn phòng sang trọng như vua chúa của mình. Anh lạc lõng ngay cả khi biểu diễn trước sân khấu hàng trăm người tán dương. Cả cuộc đời vật lộn với câu hỏi định danh, Don quyết định biểu diễn tại các bang miền Nam dù lường trước khó khăn mình phải đương đầu.

Một gã lái xe lắm lời

Đồng hành với Don là Tony Lip – một trung niên gốc Ý chuyên làm bảo kê quán rượu được thuê dưới tư cách lái xe kiêm trợ lý. Chuyện một người da trắng chịu đi làm tài xế cho người da đen lúc đó nghe thật kỳ quặc. Ban đầu Tony khiến Don phát cáu cả lên vì sự thô kệch của anh, từ cách ăn uống, nói tục chửi bậy luôn miệng tới việc dùng nắm đấm giải quyết mọi chuyện. Thế nhưng hóa ra gã da trắng này không chỉ là một kẻ thô lỗ như thế.

Viggo Mortensen đã xuất sắc khắc họa chân dung một người đàn ông chăm lo cho gia đình, một tay vệ sĩ khôn khéo, một gã lõi đời và hơn hết - một người bạn tốt bụng giàu lòng vị tha. Don có thể chẳng thay đổi được lũ người da trắng giàu có nhưng đạo đức giả, thuê anh về đánh đàn lại không cho anh ăn cùng bàn. Nhưng có điều chắc chắn là anh đã thay đổi được định kiến của Tony Lip để cuối cùng chỉ còn lại tình người ấm áp không phân biệt màu da trong cái đêm tiệc Giáng Sinh ấm áp.

Đạo diễn Peter Farrelly từng nổi tiếng với các bộ phim hài khá "nhảm" như Dumb and Dumber (1994), Me, Myself and Irene (2000) hay The Heartbreak Kid (2007). Green Book là lối rẽ trong sự nghiệp của Farelly khi khai thác một vấn đề xã hội nghiêm túc, nhức nhối nhưng vẫn có nét hài hước rất duyên không lẫn đi đâu được. Chính sự tức cười trong các tình huống rắc rối mà "đôi bạn" này gặp phải đã khiến Green Book trở nên nhẹ nhàng đi rất nhiều. Màu sắc phim cũng rất tươi sáng, với những gam màu hồng – vàng – xanh ấm áp cổ điển đặc trưng của thập niên 60.

Không khí phim lúc châm biếm, khi u uất xen kẽ với những khoảnh khắc đoàn viên sum vầy hay âm hưởng jazz rộn ràng đã tạo nên lớp lang bổ khuyết cho một nội dung đơn giản. Xem Green Book để hiểu thêm về một thời kỳ đen tối của Mỹ, để ấm lòng với tình người đẹp đẽ vượt lên định kiến màu da.

Green Book hiện đang nhận được 5 đề cử tại Oscar 2019 gồm Phim xuất sắc, Nam chính xuất sắc (Viggo Mortensen), Nam phụ xuất sắc (Mahershala Ali), Kịch bản gốc xuất sắc và Dựng phim xuất sắc.