Con người đa nhân cách của tác giả kiệt tác kiến trúc trên thác Fallingwater
Kiến trúc sư vĩ đại nhất mọi thời đại của nước Mỹ, người thiết kế hai ngôi nhà trên đảo Petra mà theo tin đồn Angelina Jolie vừa mua tặng sinh nhật Brad Pitt cũng là một kẻ ích kỷ, ngoan cố, tham vọng và đôi khi ngu ngốc.
Đặc trưng rõ nhất trong kiến trúc của Frank Lloyd Wright là việc sử dụng các vật liệu tự nhiên, cẩn trọng trong trang trí, thể hiện một tay nghề thủ công bậc cao. Thích thẫm mỹ theo chiều ngang hơn chiều cao, Frank Lloyd Wright cũng gián tiếp thể hiện thái độ bài trừ các tòa nhà chọc trời trên thế giới. Kiến trúc sư hàng đầu trong lịch sử, tác giả của những tòa nhà vĩ đại nhất của thế kỷ hai mươi bao gồm biệt thự trên thác Fallingwater, bảo tàng xoáy ốc Guggenheim, khách sạn Imperial, tòa nhà văn phòng Johnson Wax, ngôi nhà mang kiến trúc đồng quê của ông, Frank Lloyd Wright là một con người vừa vĩ đại vừa khó hiểu.
Có lẽ bi kịch lớn nhất trong cuộc đời của Frank Lloyd Wright mà chính ông cũng không nhận ra là việc cường điệu hóa những sáng tạo của mình. Kiến trúc sư người Mỹ luôn có tham vọng chiếm hữu vị trí cao nhất trong làng kiến trúc hay nói trực tiếp hơn, tính ích kỷ trong việc xác lập vị trí của Frank Lloyd Wright là tuyệt đối. Ông luôn tin tưởng rằng bản thân là kiến trúc sư vĩ đại nhất và tích cực trong việc quảng bá tên tuổi cũng như xây dựng những “thành trì” không thể lung lay cho tiểu sử của mình. Chính Frank Lloyd Wright chứ không phải ai khác đã tạo nên không khí sùng bái tên tuổi của ông của những đàn em. Và hơn cả, kiến trúc sư tài năng nhưng cũng không kém phần hãnh tiến cho rằng không ai ảnh hưởng tới phong cách kiến trúc của ông mà chính bản thân ông đã tạo ra phong cách kiến trúc hiện đại.
Nắm bắt con người Frank Lloyd Wright có vẻ như là một việc không tưởng
Sự kiêu hãnh của Frank Lloyd Wright một mặt khiến ông trở nên xa cách nhưng mặt khác bồi đắp thêm phong cách chuyên nghiệp của ông. Sự nghiệp của kiến trúc sư người Mỹ kéo dài dài từ năm 1890 đến khi ông qua đời vào năm 1959 nhưng không phải giai đoạn nào cũng thuận lợi. Chỉ có 10 năm cuối cuộc đời, ông mới thực sự thăng hoa, còn hầu hết những khoảng thời gian trước đó, Frank Lloyd Wright thường chỉ "có tiếng mà không có miếng". Thậm chí để PR cho bản thân, ông còn nhận liều rằng những dự án thành công của người thầy, Louis Sullivan, nhà sáng tạo đầu tiên của tòa nhà chọc trời hiện đại, thực chất là do ông thiết kế.
Dù mang một số tai tiếng là vậy nhưng cũng không thể phủ nhận tinh thần làm việc không biết mệt mỏi của Frank Lloyd Wright. Là một kiến trúc sư có tay nghề cao, ông cũng là một kỹ sư có kỹ năng vẽ đồ án rất chuyên nghiệp. Thậm chí, Frank Lloyd Wright có thể hoàn thành bản vẽ một tòa nhà trong 3 – 4 ngày. Có lúc, trong niềm hứng khởi, tự hào tột độ, kiến trúc sư người Mỹ nói rằng ông sẽ kiến thiết lại toàn nước Mỹ nếu muốn. Có những thời điểm, kiến trúc sư nổi tiếng bắt buộc bản thân phải hoàn thành một bản vẽ trong những phút cuối cùng, khi sắp giao thiết kế cho khách hàng. Đơn cử là biệt thự trên thác Fallingwater, Frank Lloyd Wright đã chần chừ cho đến lúc khách hàng, Edgar Kaufman Jr nói rằng đang lái xe tới văn phòng của ông để nhận sản phẩm thì mới bắt tay vào bản vẽ, mặc dù đã hứa đinh ninh rằng bản vẽ đã hoàn thành. Cuối cùng, sau 26 giờ đồng hồ miệt mài, Frank Lloyd Wright vẫn kịp giao bản thiết kế kỳ khu cho Edgar Kaufman Jr. Tốc độ thiết kế đáng kinh ngạc cùng sự khéo léo của kiến trúc sư người Mỹ thật khó ai bì kịp.
Imperial Hotel, Tokyo, Nhật Bản, năm 1923
Hoàn thành bản vẽ với quãng thời gian ngắn ngủi tới mức không ai ngờ tới, những công trình của mái nhà bị dột hay tình trạng thiếu chắc chắn là những điều không thể tránh khỏi. Bận bịu lao vào các dự án mới, Frank Lloyd Wright không mấy bận tâm tới các lời than phiền, khiếu nại. Thông thường, ông sẽ hiến kế nhanh gọn để khắc phục vấn đề với một thái độ khá thờ ơ. Điều này xuất phát từ niềm tin không thể lay chuyển của kiến trúc sư nổi tiếng về tài năng xuất chúng của mình.
Tất thảy những người từng làm việc với Frank Lloyd Wright đều công nhận sự quyến rũ của kiến trúc sư người Mỹ. Họ để ông tự quyết định thay tất cả mọi thứ trong căn nhà của mình từ chọn lựa, sắp xếp nội thất cho tới những chi tiết nhỏ nhặt nhất đồng thời điều khiển khách hàng đi theo định hướng, ý định cá nhân của mình, bất chấp những phát sinh tài chính mà chính ông sẽ phải gánh chịu một phần. Hào phóng với nghề nghiệp như vậy, cho nên dù là một kiến trúc sư tiếng tăm, ông chưa bao giờ thoát khỏi tình trạng nợ nần.
Trụ sở Johnson Wax, Racine, Wisconsin, năm 1936.
Không như các kiến trúc sư hiện đại châu Âu đương thời, vốn ưa thích tổng hợp các tiện nghi hiện đại, Frank Lloyd Wright lấy tự nhiên làm nền tảng kiến trúc của mình, từ cảm hứng cho tới vật liệu. Ông ưu tiên các vật liệu như gỗ và đá, sau đó mới đến bê- tông và thép với nguồn cảm hứng thiết kế đến từ đồi núi, đá, cây cối, nước. Thậm chí ông tôn sùng đất đai như một thứ tôn giáo và cố gắng truyền gửi nó đến với công chúng thông qua các tòa nhà.
Quan tâm tới âm nhạc, đặc biệt là với nhạc Beethoven, Frank Lloyd Wright coi đó là một thế lực tự nhiên. Ông luôn tin rằng âm nhạc và kiến trúc có sự hình thành tương đồng nhau, do đó cố gắng thực hành các nguyên tắc sáng tác nhạc vào trong thiết kế các tòa nhà. Mặt khác, kiến trúc sư vĩ đại coi kiến trúc là hình thức nghệ thuật tối cao và những hình thức nghệ thuật còn lại phải phụ thuộc vào kiến trúc. Điều này thể hiện rõ ở bản thiết kế Bảo tàng Guggenheim với mẫu xoắn ốc tự nhiên đầy tinh xảo.
Fallingwater, Mill Run, Pennsylvania, năm 1935
Nắm bắt con người Frank Lloyd Wright có vẻ như là một việc không tưởng. Giống như một người đa nhân cách, con người ông vô cùng mâu thuẫn: vừa là một thiên tài tột đỉnh vừa là một kẻ ích kỷ, ngoan cố, tàn nhẫn, tham vọng và đôi khi ngu ngốc. Nhưng cũng nhờ sự thất thường và cảm xúc phong phú, ông có được sự táo bạo, một trong những yếu tố của thành công. Thật khó để giải thích vì sao con người Frank Lloyd Wright lại phức tạp như vậy. Rõ ràng giữa tài năng và đạo đức không có một khuôn mẫu nào quyết định và một con người vĩ đại chưa hẳn là một đấng trượng phu mẫu mực. Tuy vậy, xét về chuyên môn kiến trúc, Frank Lloyd Wright vẫn là một anh hùng. Vì vẫn còn đó những tác phẩm vĩ đại của ông, những công trình vẫn sừng sững cùng thời gian, và sự phát triển của loài người.
TIN CÙNG CHUYÊN MỤC
Xem theo ngày
