Năm 2014, nhà báo Nicola Graydon từ Telegraph - Nhật báo nổi tiếng của Anh khi đến Sài Gòn đã từng "phải lòng" cà phê sữa đá ở đây. Với Nicola, đó là một loại cà phê mạnh, nhỏ giọt từ Phin kim loại nhỏ vào chiếc ly có để sẵn đặt ở dưới, sau khi đủ cà phê sẽ khuấy đều và cho đá vào. Thứ cà phê sữa đá này với ông có một hương vị rất đặc biệt, là vị đậm đà theo cách "thần thánh" dễ gây nghiện mà chỉ sau 3 ngày thì Nicola đã bị khuất phục.
Những ai say mê cà phê Phin hẳn đã rất quen thuộc với cái cảnh ngồi ở Nhân trong một buổi sáng đẹp trời, người phục vụ khẽ khàng đặt một chiếc Phin lên bàn, hay một buổi chiều mùa đông rét mướt ở góc nhỏ nào đó gần cầu Long Biên, ly cà phê Phin nóng rẫy, bốc khói thơm lừng cùng một dư vị đậm đà rất khó quên.
Hay có những buổi tối lang thang tản bộ dưới chân cầu Rồng ngắm sông Hàn, ngồi ngắm phố phường góc Hàn Thuyên hay nhà thờ Đức Bà, ly cà phê sữa đá thật dễ khiến người ta trở nên tỉnh táo, tinh thần phấn chấn biết bao nhiêu…
Rồi hình ảnh bố mỗi sáng ngồi đọc báo bên chiếc Phin đang tí tách nhỏ từng giọt, là người anh trai lười biếng suốt ngày bắt em gái pha cà phê Phin cho, rồi sau này là thằng bạn thân mỗi lần hẹn hò ở quán nước đều gọi "cho em một ly cà phê sữa đá"… Thế mới thấy, cà phê Phin gắn bó với cuộc sống chúng ta đến nhường nào.
Cà phê Phin khác biệt hoàn toàn với những loại cà phê pha bằng máy hay cà phê hoà tan. Trong khi cà phê hoà tan thì nhạt nhoà, chỉ thường sử dụng những khi bất đắc dĩ, còn cà phê pha máy hơi xốp nhẹ, thích hợp để pha thêm đủ loại sữa, bơ, đường hoà trộn hỗn loạn thì cà phê Phin nổi bật với độ đặc sánh, dư vị đậm đà hơn, hương thơm cũng rõ ràng và hấp dẫn hơn. Một điều chắc chắn mà các tín đồ cà phê Phin đều nhận thấy, rằng cà phê Phin mang hương vị đậm đà rất đặc trưng, là thứ mùi vị mà chẳng loại cà phê nào có thể thay thế được.
Lần đầu tiên tôi biết đến cà phê Phin có lẽ là những ly cà phê của bố. Cà phê đối với tôi lúc đó chỉ là thứ đồ uống đen đặc, dù có hương thơm ma mị nhưng vẫn với trẻ con, vị đắng luôn là một cái gì đó xa lạ, khó gần. Tôi tự hỏi tại sao người ta có thể kiên trì ngồi chờ từng giọt cà phê chảy chậm rãi cho đến khi cạn một chiếc Phin mới được uống? Rồi sao không cho vào túi lọc mà nhúng luôn một cái thì có phải nhanh hơn không? Nhưng rồi khi lớn lên, nếm trải vô vàn hương vị cà phê khác nhau, mới hiểu…
Cà phê Phin, trông thế thôi nhưng để pha ngon lại là cả một nghệ thuật. Cách thưởng thức cà phê Phin của Việt Nam không chỉ ngon, mà còn mãn nhãn, càng thưởng thức kỹ mới càng thấm thía.
Còn nhớ lần đầu được bố hướng dẫn pha cà phê, cảm giác như được mở mang ra cả một bầu trời tri thức vậy.
Đầu tiên là phải có được những hạt cà phê truyền thống, được rang đúng độ, để cà phê vừa thơm mà không có mùi khét. Chẳng thế mà hầu như ai cũng bị quyến rũ bởi hương vị từ cà phê Robusta từ vùng cao nguyên Việt Nam.
Để cà phê ngon, đương nhiên cũng cần một chiếc Phin tốt. Phin không quá nhỏ, cũng không quá lớn, tốt nhất là chứa đủ một ly cà phê. Nắp Phin và gạt nén cà phê phải thật cứng, để đảm bảo cà phê được nén vừa đủ, nước đủ nóng mà không bị bay hơi.
Vừa hướng dẫn, bố tôi vừa giảng giải cho tôi từng li từng tí một. Trước hết, phải tráng Phin bằng nước nóng, vừa làm sạch đi những hạt bụi còn sót lại, mà quan trọng hơn là để làm nóng Phin, giảm nhiệt lượng mà Phin hấp thụ, thì khi pha cà phê mới nhận được nhiệt độ đầy đủ hơn, khiến ly cà phê đậm đà và thơm hơn.
Kế đó, đặt Phin lên chiếc ly, gạt nhẹ cà phê vào bằng đúng 1/3 Phin, rồi nhẹ nhàng dùng gạt nén xuống. Khâu này cũng rất quan trọng bởi nếu nén quá chặt thì cà phê khó chảy ra, nhưng quá nhẹ thì cà phê lại rất nhạt và bột cà phê sẽ nổi phồng lên. Đây cũng là lỗi mà tôi đã mắc phải cả trăm lần mỗi khi pha cà phê cho bố. Vì nén quá nhẹ tay nên khi đổ nước vào, bao nhiêu bột cà phê thi nhau nổi hết lên, nước chảy ào ào xuống cốc, và thế là đi tong một mẻ.
Đến bước này, khi tôi vội vã định đổ ngay nước vào Phin thì bị bố ngăn lại, bởi vẫn còn một công đoạn rất quan trọng, đó là ủ cà phê. Rót nước sôi vào phần nắp Phin rồi đặt Phin lên, chờ khoảng 30 giây cho cà phê ngấm nước, như vậy sẽ giúp cà phê nở đều hơn.
Sau đó mới đến công đoạn chế nước. Nước sôi rót vào Phin khoảng 20%, chờ 15 - 30 giây cho nước ngấm xuống rồi mới lại rót tiếp chứ không phải rót hết trong một lần. Chiếc Phin được đặt lên cốc, bên dưới đã để sẵn phần sữa đặc, để khi cà phê chảy hết là chỉ việc khuấy lên.
Bởi vậy mới nói, phải thật sự quen tay và nhiều kinh nghiệm mới có thể pha được ly cà phê Phin ngon đúng điệu. Nên để cố pha cho được một ly cà phê Phin ngon như bố làm, tôi đã phải "khổ luyện" thêm rất nhiều lần.
Sẽ chẳng ngoa khi nói rằng, cà phê Phin là thứ cà phê mang được hương vị đậm đà nhất và thơm ngon nhất. Từng giọt cà phê được chắt lọc một cách tỉ mỉ dường như cũng mang hết tất thảy những gì tinh tuý nhất, nguyên chất nhất trong từng hạt cà phê để đọng lại nơi đáy cốc.
Cà phê đen thì đắng nghét, ấy thế mà nhiều người vẫn cứ thích. Bởi nếu biết thưởng thức, thì vị đắng ấy lại là đắng ngon. Ly cà phê đậm đặc sóng sánh, chỉ nhìn thôi cũng thấy sự khác biệt vô hạn. Nhấp một ngụm nhỏ, vị cà phê đắng trải đều khắp miệng. Nhưng khi nuốt xuống rồi, những gì còn đọng lại sẽ là hương thơm nồng nàn, xộc lên hốc mũi, vòm mũi, rồi lan toả lên cả đỉnh đầu. Tận hưởng cà phê theo cách thế này mới thấy hết được cà phê nguyên chất đặc biệt đến thế nào. Chẳng thế mà những người yêu cà phê Phin đến mức đôi khi hơi cực đoan.
Còn nếu không thích quá đắng, bạn có thể cho thêm một chút sữa đặc rồi khuấy lên. Cái đắng được giảm bớt nhưng vẫn còn vừa đủ, khi hoà quyện với vị ngọt ngào của sữa càng dễ thấm vào từng giác quan, vị cà phê nguyên chất vẫn còn, hương thơm và hậu vị tinh tế, đậm đà theo cách tao nhã, thanh thoát…
Tôi cũng thích uống cà phê sữa, nhưng nhất định phải là thứ cà phê đen được pha từ Phin, rồi mới thêm sữa thêm đá. Cái vị đăng đắng, đầm đậm của cà phê hoà với sự ngọt ngào của sữa đọng lại nơi đầu lưỡi, hương thơm nồng nàn như ngấm cả mùi hương đất trời, nắng mưa cao nguyên lan tỏa bên tách cà phê khiến cho người ta phải ngây ngất... Còn với những gói cà phê sữa hoà tan có sẵn, chẳng hiểu sao tôi vẫn chẳng thể cảm được hương vị cà phê trong đó.
Với nhịp sống hiện đại bây giờ, mọi thứ trở nên xô bồ, gấp gáp, con người ta chẳng còn nhiều thời gian hay đủ kiên nhẫn cho những thứ như cà phê Phin nữa. Đã vậy, lại có trăm ngàn loại cà phê khác nhau, chẳng những pha nhanh hơn, mà còn nhiều hương vị hơn, đẹp mắt hơn. Cà phê được phối trộn đủ loại, đủ kiểu để tạo nên những ly cappuccino nhiều sữa và bọt sóng sánh đẹp mắt, hay marocchino với ca cao và sữa tươi, Kaisermelange với trứng và mật ong… Nhanh hơn và phổ biến hơn nữa, đó có lẽ là những gói cà phê hoà tan. Tiện lợi, sạch sẽ, chẳng cần lách cách nào cốc, nào Phin, nào thìa…
Âu cũng là điều dễ hiểu, bởi dù những thứ cà phê pha sẵn có nhạt hơn, nhưng lại thuận tiện và phù hợp hơn với nếp sống tân thời. Tất nhiên, cà phê vẫn ngon, nhưng nếu muốn tìm được một hương vị thật đậm đà, thật nguyên chất như cà phê Phin thì khó vô cùng.
Nhiều người vẫn nghĩ, giới trẻ ngày nay sống gấp gáp quá, hiện đại quá, nên dễ yêu thích những cốc cà phê pha nhanh tiện lợi mà lại đẹp đẽ, hào nhoáng kia. Có những khi, bữa ăn chỉ là vội vàng để chống đói, cốc cà phê cũng chỉ như một thứ nước uống làm bạn tỉnh táo hơn.
Tôi cũng biết, quả thật người trẻ chúng ta bây giờ thích những gì nhanh gọn, hiện đại, hợp thời hơn. Thế nhưng, tôi tin rằng, dù là ai, dù bao nhiêu tuổi, chúng ta vẫn luôn cần và luôn biết cách thưởng thức cuộc sống theo những cách thật tinh tế và sâu sắc. Để rồi đi một vòng, người ta lại vẫn quay về với cà phê Phin, chẳng trừ những người trẻ tuổi.
Thì đó! Những cuối tuần rỗi rãi, lạc vào mấy quán cà phê trong phố cổ, hay cả những góc vỉa hè, vẫn đâu đó những nhóm bạn trẻ tụ tập bên ly cà phê Phin tí tách. Rồi có những người vội vã hơn, cũng chỉ có thời gian đến mua cốc cà phê sữa đá rồi lại hối hả chạy đến chỗ làm, nhưng vẫn cứ muốn có được một cốc cà phê pha từ Phin thì mới ngon…
Tôi không dám nhận là mình sành về cà phê, nhưng một điều chắc chắn, tôi cũng yêu thích cà phê, yêu thứ mùi hương say mê lan toả, cùng dư vị đậm đà nơi đầu lưỡi mỗi khi nhấp từng ngụm.
Đừng nghĩ rằng giới trẻ sống nhanh, sống vội mà không biết thưởng thức cà phê Phin. Bởi hương vị đáng nhớ và vô cùng đặc biệt mà chẳng loại cà phê nào có được… Bởi sự tinh tế trong cách làm nên một ly cà phê… Bởi dù cuộc sống có xô bồ nhưng ai cũng có quyền được thưởng thức, tận hưởng đủ các dư vị của cuộc sống theo cách của riêng mình.
Những ly cà phê Phin vẫn luôn được các bạn trẻ đón nhận bằng sự yêu thích và niềm say mê đặc biệt. Thế nhưng, khi nhịp sống đô thành cứ cuốn người ta đi, làm sao có được những thảnh thơi bên ly cà phê Phin?
Sáng vội vã đến chỗ làm, ăn sáng còn chẳng kịp thì lấy đâu ra thời gian pha cà phê? Cả ngày tất bật học hành, công việc, ai sẽ là người pha cà phê Phin cho bạn? Rồi những buổi tối thảnh thơi một chút chỉ muốn đi hóng gió cho thoải mái, chẳng còn tâm trí để ngồi lách cách với chiếc cốc, chiếc Phin…
Nhưng nếu cà phê Phin vẫn bước chân vào cuộc sống hiện đại của chúng ta, theo một cách thật hiện đại, bạn nghĩ sao?
Bởi cà phê Phin đã và đang được Highlands Coffee – một thương hiệu cà phê Việt Nam mang vào đời sống hàng ngày, hoà nhịp với nếp sống hiện đại. Một ly cà phê Phin được pha theo cách hiện đại, uống theo cách của người hiện đại nhưng vẫn giữ nguyên hương vị truyền thống… Để sau những giờ học, giờ làm vất vả, ta vẫn có thể thưởng thức được ly cà phê Phin mà mình yêu thích, còn điều gì tuyệt vời hơn thế?
Bởi thế nên, hãy cứ yên tâm chạy theo những đam mê, hãy cứ thoải mái với cuộc sống năng động và nhịp sống hiện đại, bởi ly cà phê Phin vẫn có thể theo sát bạn. Để trong nếp sống tân thời, cà phê Phin "đi cùng năm tháng" của bao thế hệ người Việt vẫn được đón nhận bởi các bạn trẻ, những người sẽ tiếp tục duy trì một nét văn hoá cà phê vô cùng đặc sắc ấy.