Khi tổn thương của một cá nhân trở thành thảm kịch của cộng đồng

Một vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra: một nữ sinh viên thiệt mạng, nhiều người bị thương, cảnh tượng hỗn loạn tại giao lộ đông đúc. Nhưng đây không đơn thuần là một tai nạn giao thông. Đằng sau cú nhấn ga định mệnh ấy, ta thấy hiện hữu một vấn đề xã hội nhức nhối hơn bao giờ hết: sức khỏe tinh thần trong đô thị hiện đại.

Không thể lấy tổn thương của cá nhân để biện minh

Bà N.T.T.N. – nữ tài xế sinh năm 1984, người gây ra thảm kịch này, được cho là đang buồn chuyện tình cảm. Theo xác minh, trước đó bà đi nhậu vì buồn chuyện gia đình, sau đó tự lái ô tô đến nghĩa trang ở phường Long Thạnh Mỹ, TP Thủ Đức để viếng mộ cha. Tuy nhiên, đến ngã tư Thủ Đức thì gây tai nạn cho 10 xe máy. Một sự rối loạn tâm lý thoáng qua, một giây phút mất kiểm soát trong cơn say, và hậu quả là sinh mạng của những người vô tội.

Đáng lẽ, nỗi đau cá nhân chỉ nên dừng lại ở phạm vi cá nhân. Nhưng khi sức khỏe tinh thần bị xem nhẹ, khi những áp lực vô hình không tìm được chỗ giải tỏa, nó biến thành quả bom nổ chậm, có thể phát nổ vào bất cứ lúc nào. 

Điều đáng nói, bà N. đến nghĩa trang để viếng mộ cha, bà hiểu rõ nỗi đau mất người thân là như thế nào, vậy mà chính bà lại cướp đi sinh mạng của một nữ sinh vô tội. Chúng ta có thể thông cảm với nỗi buồn của bà, nhưng không thể chấp nhận việc lấy đó làm lý do để lái xe trong tình trạng mất kiểm soát, gây ra thảm họa.

Sức khỏe thể chất được đo bằng số liệu, nhưng sức khỏe tinh thần thì sao? Bao nhiêu người đang đối diện với khủng hoảng tâm lý mà không dám tìm kiếm sự giúp đỡ? Khi một người chọn cách tìm quên trong men rượu, rồi lái xe trong vô thức, thì không chỉ họ phải trả giá, mà cả xã hội cũng gánh chịu hậu quả.

Chúng ta cần một hệ thống “phanh tự động” cho tinh thần

Chúng ta bàn nhiều về các tính năng an toàn trên ô tô: phanh tự động, cảm biến va chạm, công nghệ hỗ trợ tài xế. Nhưng con người thì sao? Chúng ta có “phanh tự động” nào để ngăn chặn một tâm trí bất ổn trước khi nó gây ra thảm họa không? Khi một cá nhân rơi vào trạng thái mất kiểm soát, ai sẽ là người giữ họ lại trước khi mọi chuyện quá muộn? Gia đình, bạn bè, xã hội – tất cả đều có vai trò, nhưng quan trọng nhất vẫn là nhận thức về sức khỏe tinh thần.

Ở các quốc gia phát triển, vấn đề tâm lý được chú trọng ngang với các bệnh lý thể chất. Nhưng ở Việt Nam, trầm cảm, lo âu, rối loạn cảm xúc vẫn còn bị xem nhẹ. Nhiều người vẫn nghĩ “buồn chút thôi rồi sẽ qua”, hoặc “chỉ cần mạnh mẽ lên”. Nhưng đôi khi, sự buồn bã có thể giết chết một ai đó – theo nghĩa đen, hoặc biến một người thành kẻ cầm lái trong bi kịch như vụ tai nạn này.

Sau những vụ tai nạn như thế này, ta không thể chỉ dừng lại ở việc phán xét cá nhân gây ra lỗi lầm. Điều quan trọng hơn là nhìn thẳng vào vấn đề cốt lõi: làm sao để một người đang trong khủng hoảng tâm lý không ngồi sau tay lái? Làm sao để những câu chuyện tổn thương cá nhân không biến thành bi kịch tập thể?

Sức khỏe tinh thần phải được đặt lên bàn cân đúng với giá trị của nó. Cần nhiều hơn những trung tâm hỗ trợ tâm lý, cần nhiều hơn sự cởi mở từ cộng đồng, cần nhiều hơn sự giáo dục để mỗi người hiểu rằng việc tìm kiếm sự giúp đỡ không phải là yếu đuối.

Quan trọng hơn, xã hội cần những biện pháp cụ thể: kiểm soát chặt chẽ hơn với tài xế sử dụng rượu bia, nhưng đồng thời cũng phải có cơ chế giúp những người khủng hoảng tâm lý không trở thành nguy cơ cho chính họ và cộng đồng.

Thành phố ngày càng phát triển, con người ngày càng cô đơn. Nhưng nếu chúng ta không thay đổi cách nhìn nhận về sức khỏe tinh thần, thì những vụ tai nạn như thế này sẽ còn tiếp diễn. Và đến khi nào, chúng ta mới thật sự có một hệ thống “phanh tự động” cho tâm lý con người?